Στα απομνημονεύματά της “Ελευθερία”, η Άνγκελα Μέρκελ αναλογίζεται το πολιτικό της ταξίδι, τις κρίσεις που αντιμετώπισε κατά τη διάρκεια της καγκελαρίας της και τις απόψεις της σχετικά με το εξελισσόμενο τοπίο της παγκόσμιας πολιτικής, προσπαθώντας να διευκρινίσει την κληρονομιά της εν μέσω αυξανόμενης κριτικής.
Σύντομη Περίληψη:
- Το μότο της Μέρκελ διαμόρφωσε το στυλ ηγεσίας της μέσα σε διεθνείς προκλήσεις.
- Τα απομνημονεύματα αποκαλύπτουν τις συναντήσεις της με αυταρχικές φιγούρες όπως ο Πούτιν και ο Τραμπ.
- Η κριτική της εποχής της έχει αυξηθεί καθώς η Γερμανία αντιμετωπίζει νέες πολιτικές και οικονομικές προκλήσεις.
Η κυκλοφορία των απομνημονευμάτων της Άνγκελα Μέρκελ, “Ελευθερία: Απομνημονεύματα 1954-2021”, σηματοδοτεί μια σημαντική στιγμή όχι μόνο για τη Μέρκελ, η οποία κατείχε τη θέση της Καγκελαρίου της Γερμανίας από το 2005 έως το 2021, αλλά και για εκείνους που αναζητούν μια εικόνα για τη ζωή και τον νου μιας από τις πιο επιδραστικές ηγεσίες της Ευρώπης. Γραμμένο με τη βοήθεια της Μπεάτε Μπάουμαν, της μακροχρόνιας συμβούλου της, το εκτενές βιβλίο 709 σελίδων εμβαθύνει στις εμπειρίες της κατά τη διάρκεια 16 ετών ηγεσίας. Είναι επίσης αξιόλογο ότι το έργο έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 30 γλώσσες, υπογραμμίζοντας τη διεθνή του σημασία.
Η Μέρκελ, που συχνά περιγράφεται ως μια από τις πιο ισχυρές γυναίκες στον κόσμο, παρουσιάζει τη narrativa της ενάντια σε ένα φόντο αναταραχών που σημάδεψαν τη θητεία της. Η διοίκησή της αντιμετώπισε πολλές κρίσεις, συμπεριλαμβανομένης της κρίσης χρέους της ευρωζώνης, της ροής προσφύγων από τη Συρία και της ανόδου του ακροδεξιού λαϊκισμού. Μέσα από διάφορες προκλήσεις, η Μέρκελ επαναλάμβανε συχνά τη φράση “Ποτέ δεν εξηγώ, ποτέ δεν παραπονιέμαι,” που αρχικά αποδόθηκε στη βρετανική βασιλική οικογένεια, την οποία υιοθέτησε ως καθοδηγητική αρχή, επιτρέποντάς της να πλοηγηθεί μέσα από τις αντιξοότητες με μια επιφάνεια ηρεμίας και αυτοσυγκράτησης.
“Μέσα στην καρδιά μου ήξερα ότι ο δρόμος μου δεν ήταν απλώς να επιβιώσω, αλλά να καθοδηγήσω τη Γερμανία μέσα από αυτές τις θύελλες,” αναλογίζεται η Μέρκελ στα απομνημονεύματά της.
Μια αξιοσημείωτη ανεκδοτολογία αναφέρει τη δύσκολη συνάντησή της με τον τότε Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ το 2017, κατά τη διάρκεια της οποίας απουσίαζε η χειραψία μεταξύ των δύο ηγετών. Στα απομνημονεύματά της, η Μέρκελ θυμάται ότι προσδιόρισε σιωπηλά ότι ο Τραμπ ήταν ενήμερος για το μήνυμα που έστελνε αποφεύγοντας τη χειραψία, τονίζοντας την ικανότητά της να αντιλαμβάνεται το υποκείμενο νόημα στη διεθνή διπλωματία.
Τα απομνημονεύματα της Μέρκελ παρέχουν αναλογίες για τις μακροχρόνιες συναντήσεις της με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, τονίζοντας την προσεκτική προσέγγισή της στην εξωτερική πολιτική. Η σχέση της με τον Πούτιν ήταν τεταμένη, διαμορφωμένη από ένα μείγμα αμοιβαίου σεβασμού και βαθιάς κατανόησης των αυταρχικών του τάσεων. Ένα αξέχαστο επεισόδιο το 2007 εικονογράφησε αυτή την ένταση όταν η φοβισμένη Μέρκελ αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει τον Πούτιν, ο οποίος επέμεινε να φέρει το σκυλί του σε μια συνάντηση αφού ενημερώθηκε για τον φόβο της. Αποκαλύπτει, “Μείνε ήρεμη, εστίασε στους φωτογράφους; δεν θα κρατήσει πολύ,” δείχνοντας την ικανότητά της να διατηρεί την ψυχραιμία της υπό πίεση.
Καθώς η Γερμανία αντιμετωπίζει ένα νέο πολιτικό κλίμα υπό τον Καγκελάριο Όλαφ Σολτς, οι κριτικές για την κληρονομιά της Μέρκελ έχουν ενταθεί. Οι αναλυτές επισημαίνουν την εξάρτησή της από αυταρχικά κράτη όπως η Ρωσία και η Κίνα για ενεργειακές και οικονομικές συνεργασίες ως προβληματική εκ των υστέρων. Αυτή η αλλαγή στην αντίληψη μεταξύ του γερμανικού πληθυσμού, με μια δημοσκόπηση του Ιουλίου να δείχνει ότι το 61% πιστεύει ότι η Γερμανία έχει επιδεινωθεί από την αποχώρησή της, εγείρει ερωτήματα σχετικά με την μακροπρόθεσμη κληρονομιά της.
“Υπάρχει μια έντονη αντίθεση μεταξύ του πώς ο κόσμος έβλεπε τη Μέρκελ κατά τη διάρκεια της προεδρίας της και του πώς οι αποφάσεις της γίνονται αντιληπτές σήμερα,” δηλώνει ο πολιτικός αναλυτής Πέτερ Μύλλερ.
Η κληρονομιά της Μέρκελ στη διαχείριση της ευρωπαϊκής προσφυγικής κρίσης παραμένει αντικείμενο έντονης συζήτησης. Η απόφασή της να ανοίξει τα σύνορα της Γερμανίας σε περισσότερους από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες το 2015 με τη δήλωση “Wir schaffen das” (θα το καταφέρουμε) έχει προκαλέσει τόσο επαίνους όσο και κριτική. Ενώ πολλοί επαίνεσαν την ανθρωπιστική της προσέγγιση, άλλοι υποστηρίζουν ότι αυτό ενίσχυσε την άνοδο του ακροδεξιού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία, το οποίο εκμεταλλεύτηκε τα αισθήματα κατά των μεταναστών. Η Μέρκελ υποστηρίζει ότι ήταν κρίσιμο για τη Γερμανία να εκπληρώσει τις ηθικές και ιστορικές ευθύνες της σε μια περίοδο κρίσης.
Η συνέπεια της απόφασής της το 2011 να καταργήσει την πυρηνική ενέργεια μετά την καταστροφή της Φουκουσίμα έχει επίσης υποβληθεί σε κριτική. Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι αυτό το άλμα προς την ανανεώσιμη ενέργεια ήταν πρόωρο και ότι η προσωρινή εξάρτηση της Γερμανίας από τον άνθρακα για να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες το 2023 αντικατοπτρίζει τα λάθη κατά τη διάρκεια της διοίκησής της.
“Μπορούμε να πετύχουμε τους κλιματικούς στόχους χωρίς πυρηνική ενέργεια,” υποστήριξε η Μέρκελ. “Ήταν μια απόφαση που ελήφθη με ελπίδα, όχι με πλήρη κατανόηση των μελλοντικών προκλήσεων.”
Καθώς η αφήγηση της Μέρκελ ξεδιπλώνεται, αναγνωρίζει τις παρανοήσεις της και αποκαλύπτει την εκτίμησή της για τους ξένους ηγέτες. Σε μια καίρια αναφορά στον Τραμπ, εκφράζει μια εμφανή περιφρόνηση για τον θαυμασμό του προς τα αυταρχικά χαρακτηριστικά, δηλώνοντας, “Είχα την ξεκάθαρη εντύπωση ότι τον γοήτευαν οι πολιτικοί με αυταρχικά και δικτατορικά χαρακτηριστικά.” Αυτή η οπτική δείχνει την πίστη της στις δημοκρατικές αξίες, τις οποίες υπερασπίστηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας της.
Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της από την ανατροφή της στην κομμουνιστική Ανατολική Γερμανία μέχρι το υψηλότερο αξίωμα της Γερμανίας, η Μέρκελ περιγράφει τις αντιξοότητες που αντιμετώπισε ως γυναίκα σε ένα παραδοσιακά ανδροκρατούμενο πολιτικό τοπίο. Η άνοδός της στην εξουσία είναι αξιοσημείωτη, ειδικά καθώς έγινε η πρώτη γυναίκα ηγέτης της Χριστιανικής Δημοκρατικής Ένωσης (CDU) και αργότερα ανέλαβε την καγκελαρία, όπου έδειξε έναν συνδυασμό επιστημονικού πραγματισμού και πολιτικής διορατικότητας.
Μέσω των απομνημονευμάτων της, η Μέρκελ αναδύεται ως μια φιγούρα ανθεκτικότητας, πλοηγούμενη προσεκτικά στις πολυπλοκότητες της διακυβέρνησης και των διεθνών σχέσεων, ενώ προσπαθεί να διατηρήσει δημοκρατικές αρχές σε έναν κόσμο που απειλείται ολοένα και περισσότερο από τον αυταρχισμό. Αναφέρει ότι οι εμπειρίες της στην Ανατολική Γερμανία ήταν καθοριστικές, δηλώνοντας:
“Έμαθα νωρίς τη σημασία της εμφάνισης ήρεμης, ακόμα και μέσα στο χάος. Η αληθινή ελευθερία δεν κατευθύνεται μόνο προς το προσωπικό όφελος; έχει αναστολές και ενδοιασμούς.”
Μέσω του “Ελευθερία”, η Μέρκελ ελπίζει να μεταδώσει μια αίσθηση κλεισίματος, ενώ παρέχει ειλικρινείς και ελκυστικές γνώσεις για την καγκελαρία της. Καθώς αναδεικνύονται μικτές απόψεις για την εποχή της στην εξουσία, τα απομνημονεύματα λειτουργούν ως σημαντικό στοιχείο στην κατανόηση της σύγχρονης Γερμανίας και των προκλήσεων που βρίσκονται μπροστά. Αποτυπώνουν τις πολυπλοκότητες της διοίκησής της ενώ ενθαρρύνουν μια επαναξιολόγηση των συμβολών της και των αποφάσεων που άφησαν διαρκείς επιπτώσεις στη χώρα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Συμπερασματικά, η Μέρκελ δηλώνει την πεποίθησή της στις αρετές της ελευθερίας και τη δέσμευσή της σε δημοκρατικές ιδέες παρά τις προκλήσεις που αντιμετώπισε αυτή και οι διάδοχοί της. Καθώς παρατηρεί το τρέχον πολιτικό κλίμα, εκφράζει ανησυχία για την αυξανόμενη έλξη του αυταρχισμού παγκοσμίως, τονίζοντας τη σημασία της παραμονής σε εγρήγορση στην υπεράσπιση των φιλελεύθερων αξιών. Τα απομνημονεύματά της δεν είναι απλώς μια προσωπική αναφορά; είναι μια έκκληση για δράση για τους μελλοντικούς ηγέτες να δώσουν προτεραιότητα στη δημοκρατία, την ελευθερία και την εκλεπτυσμένη διπλωματία στην πλοήγηση σε έναν κόσμο γεμάτο προκλήσεις.
“Ελευθερία: Απομνημονεύματα 1954-2021” αποτελεί περισσότερο από μια αυτοβιογραφία; είναι μια κριτική εξέταση των σύγχρονων προκλήσεων και μια αναφορά στην λεπτή ισορροπία μεταξύ ελευθερίας, εξουσίας και ευημερίας, που αντηχεί μέσα από την ιστορική καριέρα της Άνγκελα Μέρκελ.
